Sve lopte Svjetskih prvenstava

Pročitajte na kom prvenstvu su dvije lopte bile za dva poluvremena, zašto se fašistička nije koristila u finalu 1934, kako su Brazilci s "krekom" pokidali u Čileu. Nerijetko podcijenjen deo historijata najvažnije sporedne stvari na svijetu je razvoj fudbalskih lopti. Svjetska prvenstva bila su dobar povod za inovacije na tom polju, a ni naredno, zakazano u Brazilu za narednu godinu, nije izuzetak. URUGVAJ 1930. “Tijento” i “T-model”

Kada su se davne 1930. u finalu prvog SP sreli domaćin Urugvaj i Argentina, nisu mogli da se slože kojom loptom da se igra. Presudila je FIFA, koja je odlučila da Argentinci obezbjede loptu kojom će se igrati u prvom poluvremenu, a Urugvajci onu za nastavak meča.

Gaučosi su odbarali “Tijento” i posle prvih 45 minuta vodili su sa 2:1, ali kada se na terenu našao “T-model” Urugvajci su postigli tri gola i preokrenuli na konačnih 4:2. Očito, bilo je veoma važno kojom loptom se igralo. ITALIJA 1934. “Federale 102″ i “Zig-zag”

Fašistička Italija morala je da se pokaže na svaki način, pa nije čudo da je napravila i loptu za Svjetsko prvenstvo, “Federale 102″, odbivši s gnušanjem da to uradi neko drugi. Imala je 13 dijelova, (što je na Apeninskom poluostrvu “sretan” broj) i bila je karakteristična po tome što je imala 12 rupa kroz koje je provučen kanap ili možda pertla, dizajn koji je kopiran i kasnije.

To ipak nije bila jedina lopta korištena na Mundijalu, ozbiljan konkurent bila je engleska “Zig-zag”, koja je čak korišćena u finalnom meču izmeču Italije i Čehoslovačke u kojem su Italijani slavili sa 2:1 posle produžetaka. FRANCUSKA 1938. “Coupe du Monde Allen”

Skoro identična po izgledu sa italijanskom loptom, 13 dijelova, 12 rupa i pertla, uz male, takoreći kozmetičke korekcije u odnosu na prethodnicu. Francuska kompanija “Alen” imala je već tradiciju pravljenja fudbalskih lopti, to su činili i za Olimpijske igre u Parizu 1924, pa možda čudi da nisu bili malo inovativniji. Neobično je da Italijanski fudbalski muzej u Coverciano ima izloženu nešto drugačiju loptu, sastavljenu iz 12 dijelova, za koju piše da je korištena u finalu Svjetskog prvenstva na kojem su “azzuri” drugi put došli do titule, pa nije jasno da li su u muzeju u zabludi ili su tokom finala korištene dvije lopte, oficijelna i ta iz muzeja. BRAZIL 1950. “Superball Duplo T”

Argentinska firma Tossolini –Valbonesi-Polo & Cia, iz gradića Bela Vill u provinciji Cordoba, osmislila je i napravila do tada najbolju loptu, bez pertle, potpuno kompaktnu. Njihov proizvod korišten je na takmičenjima u domovini, a onda su poslije Drugog svjetskog rata otvorili filijalu i u Brazilu. Preimenovali su loptu iz “Superval” u “Superball” i kao brazilska firma izabrani su za zvaničnog snabdjevača Svjetskog prvenstva koje je ušlo u legendu zbog senzacionalne pobjede Uragvajaca protiv domaćina u odlučujućem meču na Marakani. ŠVICARSKA 1954. “Swiss World Champion Match ball”

Drugačija od ranijih, ova lopta bila je jarko žuta i sastojala se od 18 kožnih segmenata. Teško je reći da je u tehničkom smislu donijela baš neku senzacionalnu novinu, ali fudbaleri su je izgleda voljeli. Na SP u Švicarskoj na 26 utakmica postignuto je rekordnih 140 golova, što je nadmašeno tek 1982, kada je odigrano duplo više utakmica, 52. Prosjek od 5,38 golova po meču teško da će ikada biti nadmašen. ŠVEDSKA 1958. “Top Star”

Švedska firma iz Angelholma pobjedila je na konkursu koji je organizovala FIFA. Lopta se sastojala od čak 24 dela i rađena je u dve boje, žutoj i beloj. Mundijal na kojem je korištena bio je jedan od najboljih, ali tada još televizija nije bila tako široko rasprostranjena, pa nije ostalo mnogo vizuelnih zapisa, a danas se najviše pamti što je Brazil sa Peleom, Garinchom, Didijem i ostalim majstorima došao do svoje prve titule svjetskog šampiona. Lopta “Top Star” korištena je kao jedna od zvaničnih lopti i na narednom Svjetskom prvenstvu. ČILE 1962. “Crack” i “Top Star”

Djelo domaćeg proizvođača nije impresioniralo engleskog sudiju Kena Astona, koji je u uvodnom meču takmičenja zatražio “Top Star”. Švedska lopta obezbjeđena je za početak drugog poluvremena. Evropljani generalno nisu imali povjerenja u čileansku loptu, pa su ravnopravno korištene obje. Za majstore poput Brazilaca to nije imalo mnogo značaja, čak i bez povrijeđenog Pelea ponovo su stigli do trona. ENGLESKA 1966. “Challenge 4-Star”

Zemlja koja je izmislila fudbal, morala je da se predstavi i novom loptom. Nju je napravila firma “Slazenger”. Rađena je u žutoj i narandžastoj varijanti iz 18 dijelova, a domaćinima se definitivno posrećila. Osvojili su jedinu titulu svjetskih prvaka u zauvijek kontroverznom finalu sa Njemačkom, kada su sudije navodno povjerovale da je prešla crtu posle šuta Geoffa Hursta i odbijanja od prečke. 1970. MEKSIKO “Telstar”

Ovom loptom počela je nova era, “Adidas” je postao zvaničan snabdjevač FIFA i to traje i danas, a nedavno je produžen ugovor do 2030. “Telstar” je uveo novi izgled, onaj koji generacije iz sedamdesetih smatraju klasičnim. Lopta se sastojala iz crnih petougaonika i bijelih šestougaonika, imala je ukupno 32 dijela. Njemački proizvođač poslao je samo 20 lopti za šampionat, dok se smatra da ih je prodao ukupno 600.000. Na nekim utakmicama korištene su braon lopta i poptpuno bijela. Svjetsko prvenstvo zapamćeno je kao jedno od najboljih, a ako je označilo novu eru u dizajnu opreme, označilo je i kraj epohe velikog Pelea, koji je sa Brazilom osvojio treću titulu i pehar Gilla Rimea u trajno vlasništvo. NJEMAČKA 1974. “Telstar Durlast”

“Adidas”, vjerovatno zadovoljan rezultatom, nije mnogo toga mijenjao za naredno SP. Lopta je praktično identična, uz malo poboljšanu vodootpornost. Šampionat nije bio nešto posebno, mada su Nijemci i Holanđani odskočili, a iznenadili su i Poljaci. ARGENTINA 1978. “Tango”

Mada je “Adidas” pogodio sa “Telstarom”, “Tango” je bio korak dalje. Mundijal u Argentini donio je loptu koja će u raznim inkarnacijama biti prisutna narednih dvadesetak godina. Zadržani su petougaonici i šestougaonoci, ali šara je bila nešto drugačija. “Tango” je u svoje vrijeme bila i najskuplja lopta u historiji, sa cijenom od skoro 300 dolara. ŠPANIJA 1982. “Tango Espana”

Posljednja prava kožna lopta korišćena na Mundijalima. Mada je imala poliuretanski premaz na šavovima. Vrlo slična prethodniku, uz poboljšanu otpornost na vodu, zbog šavova. MEKSIKO 1986. “Azteca”

Prva potpuno sintetička lopta. Trajnija od svih ranijih i zbog materijala od kojeg je napravljena, još manje podložna uticaju vode. Po izgledu je slična “Tangu”, ali je crtež inspirisan astečkom arhitekturom i muralima. ITALIJA 1990. “Etrusco Unico”

Proizvedena po istoj tehnologiji kao i “Asteka”, ali bilo je i dodataka. “Etrusco” je kao inovaciju imao unutrašnji sloj poliuretanske pjene, što je činilo bržom od svih ranijih. Možda smo zato na prvenstvu vidjeli puno lijepih golova iz daljine, iako je kvalitet šampionata bio razočaravajući. SAD 1994. “Questra”

Korak dalje u razvoju sintetičke, nešto mekši fudbal i lakši za kontrolisanje od “Adidasovog” prethodnog proizvoda. Korišteno je pet materijala, optočenih pjenom, a rezultat je bio da je lopta imala još veće ubrzanje prilikom udarca. Igrači su je voljeli, golmani manje, zbog teško predvidljive putanje u uslovima vlage, iako je tvorac po ko zna koji put tvrdio da je vodotpornost poboljšana. Sam Mondijal bio je prijatno iznenađenje u svakom pogledu, a proizvod “Adidasa” vjerovatno ima dio zasluga. Dekoracija na lopti bile su insprisane 25-godišnjicom leta na mjesec. FRANCUSKA 1998. “Tricolore”

Najšarenija mundijalska lopta do tada, kako joj i ime govori, u bojama nacionalnog tima domaćina i francuske zastave. To je posle “Telstara” bila prva mundijalska lopta koja je pravljena van Evrope, u Maroku i Indoneziji. JAPAN I JUŽNA KOREJA 2002. “Fevernova”

Dizajnerska promjena u odnosu na ono što je ustanovljeno “Tangom”, crtež je egzotičniji, boja i crtež bazirani su na azijskoj kulturi. Istraživanje je trajalo tri godine. Korišteni su novi materijali i premazi, radi bolje kontrole i predvidljivoisti putanje, međutim, lopta je svejedno dosta kritikovana kao suviše laka. NEMAČKA 2006. “Teimgeist”

Radikalno nov pristup dizajnu, “timski duh” sasatoji se iz 14 povezanih komponenti, čime je napušten princip još od 1970. da ih bude 32. Crno-zlatna kombinacija na bijeloj podlozi sa apstraktnom oblom šarom. Svaka lopta je “personalizovana” sa datumom, mjestom odigravanja i imenima protivnika. Za finale spremljena je “Teimgeist Berlin”. JUŽNA AFRIKA 2010. “Jabulani”

Definitivno najozloglašenija lopta koju je “Adidas” ikada napravio za Svjetsko prvenstvo. Igrači i selektori bijesnili su zbog nepredvidivog leta i nekontrolisanih ubrzanja, naročito kad padne na zemlju. Napravljena je od osam termički spojenih dijelova, a vizuelno se nastavlja na dvije prethodne apstraktnim šarenilom. Za finale je napravljena verzija u zlatnoj boji nešto izmenjenog naziva “Jobulani”, da bi imenom podsjećala na Johanesburg. BRAZIL 2014. “Brazuca”

Zasad znamo samo kako izgleda, a koliko će je voljeti fudbaleri pokazaće vrijeme. Tehnički, prvi put je spojeno šest polireutanskih panela, što bi trebalo da dovede do toga da se lopta ponaša skoro isto u svim vremenskim uslovima. Novina je i da su ime izabrali navijači glasanjem. U skladu sa popularnom predstavom o Brazilu, ovo je i najšarenija lopta koja je dosad pravljena za svjetska prvenstva.